چگونه در دوران قرنطینه از افکار مزاحم دور بمانیم؟

اموری که روزانه می‌بایست در محل کار خود انجام دهیم موجب می‌شدند که افکار ما با درگیر شدن به روالی معلوم نظم پیدا کنند اما حالا در خانه افکار عجیب و غریب، آزردگی ها و ترس ها و دلهره ها، اختلافات و حرف ها و کنایه ها همه فرصت می‌یابند تا بدون ملاحظه سرِ ما آوار شوند.

در خانه ماندن سخت است. اغلب ما روزانه مشغولیت کاری داشته‌ایم که حواس مارا به خود جلب می کرده‌اند.

ما باید نسبت به افکار خود آگاهی بیشتری داشته باشیم زیرا که افکار ما دارای قدرت بیش از اندازه ای است که حتی بتوانید فکرش را بکنید.

حالا که این روزها مجبوریم در خانه بمانیم، ما باید بتوانیم خود را از در افتادن به گردونۀ مکالمه ذهنی خلاص کنیم. راهی بیابیم تا بتوانیم از شر آشفتگی افکار مختلف آسوده شویم.

چرا دچار افکار مزاحم می شویم؟

هرکدام از ما ممکن است بارها دچار این حالت شده باشیم که در زمان انجام کاری از جمله کارهای روزمره، مطالعه و … افکار مزاحم به سراغ مان آمده و باعث اتلاف وقت و کاهش بازدهی کاری که در حال انجام آن هستیم شده است.

روان‌پژوهان می‌گویند که تلاش برای سرکوبی افکار مزاحم باعث تسلط و ماندگاری بیشتر آن افکار در ذهن انسان می‌شود.

مغز معمولاً تمایلی به فراموش کردن موضوعات ندارد، به همین دلیل هر چقدر بیشتر سعی در فراموشی موضوعی کند، بیشتر با فکر به آن موضوع درگیر می‌شود.

برای شناسایی افکار مزاحم و برخورد با آنها ابتدا باید منشاء این افکار و سپس واکنش‌ فرد هنگام درگیری با آنها را بررسی کرد.

همه گهگاه با هجوم افکار مزاحم روبه‌رو می‌شوند، اما آنچه باعث می‌شود کنترل ذهن دشوار شود اضطراب است، زیرا اضطراب واکنش‌های ناخوشایند دیگری را سبب می‌شود.

تلاش فرد مضطرب برای انحراف ذهن باعث می‌شود افکار با شدت بیشتری به ذهن او بازگردند.

اضطراب همچنین به زایش افکار مزاحم دیگر کمک می‌کند. بنابراین بهترین راه در درجه اول کنترل اضطراب است.

هنگام بروز افکار مزاحم توجه به چند نکته حائز اهمیت است: شناسایی افکاری که بیشتر به ذهن‌مان خطور می‌کنند، ارزیابی میزان اهمیت آنها، شناسایی و سنجش تطابق آنها با واقعیت.

راهکارهای موثر دوری از افکار مزاحم

منحرف کردن ذهن

هنگامی که افکار مزاحم ذهن فرد را اشغال می‌کنند، این خود اوست که این فضا را در اختیار آنها قرار می‌دهد.

یکی از راه‌های مقابله با این افکار تغییر دادن کانون توجه از افکار ناخوشایند به رویدادها یا فعالیت‌های سازنده و دادن همان فضای اشغال‌شده در ذهن به افکار مثبت و ساده است که نیاز به تمرکز زیاد نداشته باشد.

اگر فکر به چیز دیگری منحرف شود بهتر از آن است که ذهن سرگردان باشد، زیرا که سرگردانی بی‌هدف ذهنی با ناخشنودی همراه خواهد شد. پس بهتر است که فرد بر یک موضوع تمرکز کند. مثلاً شنیدن یک قطعه موسیقی یا تماشای یک برنامه جالب تلویزیونی.
پذیرش

آنچه باعث می‌شود فرد به طور مکرر به افکار منفی گرایش داشته باشد، عدم پذیرش و قبول واقعه‌ای است که احتمال بروز آن را می‌دهد.

پذیرش به جای طفره رفتن بهترین راه برخورد با افکار مزاحم است. هنگامی که فرد نهایت هر واقعه‌ای را تصور کند و آن را پذیرا شود آرامش جانشین خشم و نگرانی می‌شود.

خوگیری

انسان برای ادامه زندگی باید قادر باشد خود را با وقایع ناخوشایند انطباق دهد، به‌ویژه هنگامی که این اتفاقات به کرات رخ می‌دهند.

وگنر می‌گوید که انسان نمی‌تواند به چیزی که از آن گریزان است، خو بگیرد. علت این امر آشکار است. فرار از افکار ناخوشایند و پیامدهای ناشی از آن چون اضطراب هرگز این امکان را به ما نمی‌دهد که به آن خو بگیریم.

مواجهه با افکار، بدون تلاش برای فرار از آنها، رفته ‌رفته واکنش‌های ناخوشایندی را که این افکار بر بدن ما تحمیل می‌کنند، کاهش می‌‌دهد.

چارچوب‌بندی

هنگامی که فرد درگیر افکار مزاحم می‌شود، به جای مبارزه یا سعی در فراموش کردن آن بهتر است محتوای آن را در چارچوبی قرار دهد، از نو طراحی کند و اطلاعاتی در مورد آن جمع‌‌‌آوری کند.

این واکنش باعث می‌شود ترس و فشار ناشی از افکار مزاحم رفته‌رفته خنثی شود.

برخی از راه‌های کمکی مانند مراقبه (مدیتیشن)، نوشتن و پیاده کردن افکار روی کاغذ به شکل عادتی روزانه و تنفس‌های عمیق و منظم نیز موثر می باشند.

مراقبه به نگرش بدون قضاوت می‌انجامد و کمک می‌کند که افکار منفی به مکان دیگری نقل مکان کنند. این روش هم برای مقابله با افکار مزاحم و تکراری مفید است و هم به بهبود تمرکز حواس کمک می‌کند.

نوشتن در مورد افکار و احساسات باعث سلامت جسمی و روانی می‌شود. استفاده از تکنیک «بنویس، بخوان و پاره کن» می‌تواند فرد را برای مقابله با افکار منفی و تکراری یاری کند.

تنفس نیز اولین و ساده‌ترین کاری است که انسان در این مواقع می‌تواند انجام دهد. تنفس به فرد آرامش می‌بخشد و او را به زمان حال و طبیعت پیرامونش پیوند می‌دهد.

همچنین روش‌هایی نظیر به تأخیر انداختن اندیشه نیز می توانند کمک کننده باشند. برای مثال از فرد مضطرب خواسته می‌شود نگرانی خود را نیم ساعت به تأخیر بیاندازد.

آنچه همه این راهکارها بر ما آشکار می‌کند این است که گاه تلاشی که فرد برای رهایی از افکار مزاحم می‌کند از خود آن افکار زیان‌بارتر است. در ‌واقع آنچه مهم است تغییر نگرش و رفتار فرد و مدیریت ذهن است.

ما باید نسبت به افکار خود آگاهی بیشتری داشته باشیم زیرا که افکار ما دارای قدرت بیش از اندازه ای است که حتی بتوانید فکرش را بکنید.

لحظه حال را دریابید. یکی از کارهایی که در منزل حواس ما را به خود معطوف می کند اندیشیدن راجع به گذشته و زنده کردن صحنه هایی از زندگی و اندیشیدن در مورد آن‌ها است.

این کار علاوه بر ایجاد افکار مختلف و آزارنده راجع به وقایعی که تمام شده اند موجب می شود که ذهن ما در مورد آینده هم این کار را انجام دهد و شروع به ایجاد افکار نگران کننده و تغذیه از آن‌ها کند.

وقتی که زمان زیادی را صرف تفکر در مورد آینده می کنیم، به سادگی ذهنمان به سمت و سوی سناریوهای بد متمایل شود.
به همین خاطر باید توجه را تنها به لحظۀ کنونی و تمرکز بر آن، معطوف کنیم.

دو تکنیک آسان و کابردی

تکنیک اول: کم کردن سرعت انجام کارها

هر کاری را که همین حالا در حال انجام آن هستید (خواندن این متن) ادامه دهید اما آرامتر از دفعه های پیش. آرام تر نفس بکشید. آرام تر غذا بخورید. آرام تر صحبت کنید. آرام تر راه بروید و … .

با آرام کردن سرعت خود، از آنچه که در پیرامونتان می گذرد، آگاه تر می‌شوید.

تکنیک دوم: قطع و وصل کردن افکار با تنفس عمیق

هر وقت احساس کردید در ذهنتان، فکری منفی و نگران کننده در حال شکل گرفتن است نفس عمیق بکشید.

3 بار نفس عمیق بکشید تا 7 بشمارید و به آرامی نفستان را بیرون دهید. حالا شما کس دیگری هستید. اینطور نیست؟

طبعا بهتر است که شیوه تنفس شکمی را در طول روز تمرین کنید و برای این تکنیک هم از تنفس شکمی استفاده کنید.

نکته مهم: یادتان باشد که غلبه بر افکار آشفته نیاز به تمرین دارد.

غلبه بر ترس های مبهم و افکار پریشان و نگرانی از قضاوت دیگران، یک‌ شبه انجام نمی‌شود.

این مسئله نیاز به تعهد و میزان زیادی تمرین دارد.

ما رفتارها، الگوهای فکری و مهارت‌های جدیدی یاد می‌گیریم که همگی نیازمند تمرین هستند. با این حال، کم‌کم مهارت‌های جدید را یاد خواهیم گرفت و قادر خواهیم بود که بر ذهن خود غلبه کرده و آن را مدیریت کنیم.